Yer qobig‘ining uch turi
Yer yuzining eng qiziqarli sirlaridan biri – bu uning qobig‘i tuzilishidir. Olimlar Yerning qobig‘ini uch asosiy turga ajratishadi: kontinental qobiq, okeanik qobiq va tranzit (yoki aralash) turi. Bu kashfiyotlar, bizning sayyoramiz haqida chuqurroq bilim olishimizga yordam beradi va tabiatning bu mo‘jizasini yanada yaxshi tushunishimizga imkon yaratadi.
Kontinental qobiq, o‘rtacha qalinligi taxminan 35-40 kilometrga etadi, asosan granit kabi engil minerallardan iborat bo‘lib, bu unga okeanik qobig‘iga qaraganda ko‘proq qalinlik va engillik beradi. Bu qobiqning yuzasida qit’alar va katta orollar joylashgan bo‘lib, ularning ostida katta miqdordagi mineral boyliklar mavjud.
Okeanik qobiq esa, o‘rtacha qalinligi atigi 5-10 kilometr bo‘lib, asosan bazalt va gabro kabi og‘ir minerallar tarkibidan tashkil topgan. Bu turi asosan dengiz va okeanlarning tubida joylashgan bo‘lib, suv osti tog‘lari va rift vodiylari bilan ajralib turadi.
Tranzit yoki aralash turi esa, okeanik va kontinental qobiqlarning orasidagi o‘tish zonasida uchraydi. Bu turi yer qobig‘ining evolyutsiyasi va tektonik harakatlar natijasida hosil bo‘lgan bo‘lib, uning tuzilishi va qalinligi esa ikkala asosiy tur aralashmasi hisoblanadi.
Bu yer qobig‘ining turlari haqidagi yangiliklar, Yer sayyorasini o‘rganishdagi ilmiy ishlanmalarni yangi bosqichga ko‘tarish imkonini beradi. Shu bilan birga, bu kashfiyotlar geologiya, seysmologiya va ekologiya sohasida tadqiqotlar uchun yangi yo‘nalishlar ochib beradi. Shuningdek, yer qobig‘ining har xil turlarini o‘rganish, tabiiy resurslarni qidirish va olish bo‘yicha strategiyani yaxshilashda muhim ahamiyatga ega.
