Birinchi keksni kim yaratgan?
Zamonaviy kekslar dunyosi o‘zining rang-barang ko‘rinishi va mazasi bilan ko‘plab shirinlik ixlosmandlarini o‘ziga jalb qiladi. Ammo bu shirin tajribalar tarixi qachon va qayerdan boshlanganini bilasizmi?
Keks – bu aslida kichik hajmdagi shirin pishiriq bo‘lib, uning ilk yaratilishi 18-asrga to‘g‘ri keladi. O‘sha davrlarda, an’anaviy katta o‘lchamdagi pishiriqlarni pishirish uchun ko‘p vaqt va kuch sarflanar edi. Shu sababli, oshpazlar kichikroq, tezroq pishadigan va kamroq resurs talab etadigan shirinliklar yaratish yo‘llarini qidira boshladilar.
Birinchi kekslar ‘cup cake’ deb atalib, bu nom uning o‘lchov birliklari ‘cup’ yani ‘kosonlik’ bilan o‘lchanishi bilan bog‘liq edi. Keks tayyorlashda asosan kosonliklar bilan o‘lchanadigan ingredientlar ishlatilgan. Misol uchun, bir koson shakar, bir koson sariyog‘, ikki koson un va boshqalar.
Taniqli tarixchi va oshpaz Amelia Simmons’ning 1796-yilda chop etilgan ‘American Cookery’ kitobi kekslar tarixida muhim ahamiyatga ega. Bu kitob Amerika Qo‘shma Shtatlarida chop etilgan birinchi oshpazlik kitobi hisoblanadi va unda kekslar uchun retseptlar ham keltirilgan. Simmons’ning retseptlari zamonaviy kekslarning asosiy tarkibiy qismi hisoblangan pishirish kukuni kabi yangi ingredientlarni qo‘llashni o‘z ichiga oladi.
Hozirgi kunda kekslar butun dunyo bo‘ylab turli xil ko‘rinishlarda, mazalar va bezaklar bilan taqdim etiladi. Har bir mamlakatning o‘ziga xos keks madaniyati mavjud va u doimo o‘zgarib, yangilanib turadi. Shubhasiz, bu mazali va chiroyli kekslar asrlar oldin sodda kosonlik o‘lchovlaridan boshlangan kichik pishiriqlar evolyutsiyasining mahsuli hisoblanadi.
Bu yilgi Xalqaro Keks kuni munosabati bilan, biz kekslarning tarixi va ularning dunyo bo‘ylab qanday evrilganiga nazar tashlaymiz. Keks ishqibozlari uchun ajoyib kun – bu ularning sevimli shirinliklari tarixini kashf etish va yangi retseptlar, uslublar va bezaklar bilan tajriba o‘tkazish uchun ajoyib imkoniyatdir.
